Dno naczynia ze znakiem garncarskim 

Dno naczynia ze znakiem garncarskim                                                                               
miejsce pochodzenia: Wiślica, pow. buski
chronologia: wczesne średniowiecze
surowiec: glina
wymiary: śr. dna 9,4 cm
MNKi/A/4285/1

W trakcie badań archeologicznych prowadzonych w 1960 roku na grodzisku w Wiślicy odkryto liczny zbiór wczesnośredniowiecznych fragmentów naczyń glinianych. Wśród nich znajdowało się między innymi dno naczynia z centralnie umiejscowionym, celowo wykonanym przez garncarza znakiem. Ma on kształt regularnej swastyki o załamanych w lewą stronę prostych ramionach. Symbol ten często spotykany jest na dnach naczyń wczesnośredniowiecznych, a w religii Słowian wiązany jest z kultem solarnym.

Obecność znaków garncarskich rejestrowanych na dnach naczyń średniowiecznych stanowi od lat przedmiot zainteresowania wielu badaczy. W konsekwencji powstało na ten temat kilka teorii. Według jednej z nich takie znaki interpretowane są jako sygnatury rzemieślnicze poszczególnych pracowni garncarskich. Przypisywano im również funkcję magiczną, a umieszczane przez garncarzy symbole wiązane z kultem solarnym i kultem ognia najprawdopodobniej miały ochraniać naczynia w trakcie procesu wypału. 

Na ziemiach polskich pierwsze znaki garncarskie pojawiły się na naczyniach datowanych na IX wiek, a powszechnie występują w zespołach datowanych od 2. połowy X wieku po połowę XIII wieku. 

Oprac. dr Beata Polit

Bibliografia

Buko A., Czytelność znaków garncarskich a zagadnienie ich funkcji, „Archeologia Polski” 1982, t. XXVII, z. 1, s. 79–109.